Günlük hayatta farkında olmasak da birçok işi belli bir sıraya göre yaparız. Sabah uyanınca yüzümüzü yıkamak, dişlerimizi fırçalamak, kahvaltı yapmak gibi alışkanlıklarımız aslında birer plan dahilindedir.
İşte bu planlı düşünme biçimi, bilgisayarlarla çalışırken de çok işimize yarar. Bilgisayarlar bizim gibi düşünemez, onlara ne yapacaklarını adım adım ve açık şekilde söylememiz gerekir. Bu adımların sıralı bir şekilde yazılmasına algoritma, algoritmanın daha net anlaşılması ve hataların daha kolay tespiti için geometrik şekillerle gösterilmesine akış şeması (diyagramı) ve algoritma adımlarının bloklar hâlinde oluşturulmasına ise blok tabanlı programlama denir.
Bu bölümde, algoritmanın ne olduğunu öğrenecek, Scratch, mBlock, PictoBlox, Blockly, Code.org gibi blok tabanlı programlama araçlarında nasıl kullanıldığını keşfedecek ve kendi basit algoritmalarımızı oluşturmaya başlayacağız.
🧩 Blok Tabanlı Programlamada Algoritma Kullanılır mı?
Evet! Blok tabanlı programlamada da algoritmalar çok önemlidir. Çünkü bilgisayara ne yapacağını sıra sıra ve açık şekilde anlatmamız gerekir. Bloklar, bu adımları oluşturmak için kullanılır.
Blok tabanlı araçlar, kodlama işlemini sürükle-bırak yöntemiyle basit ve eğlenceli hale getirir. Ancak altında yatan mantık yine algoritmadır.
Scratch, mBlock vb. platformlarda problemin yer aldığı senaryoya ait algoritmayı uygulamak için:
- Önce problemi tanımlarız. (Ne yapacağız?)
- Çözüm adımlarını kağıt üzerinde planlarız.
- Bu adımları Scratch’te uygun bloklarla oluştururuz.
- Her adımı sırayla kontrol edip kodları çalıştırırız.
Algoritmaya Göre Kodlama
Senaryo: Sahnenin herhangi bir köşesine yerleştirilen kukla, program çalıştırıldığında, sahnenin tam ortasına gelsin ve “Merhaba” desin.
Algoritma Yazma: Senaryoya göre karakterimizin yapacağı işlemler bir kağıda sırasıyla yazılarak algoritma hazırlanır.
Algoritma:
- Başla
- Karakteri sahnenin ortasına konumlandır
- “Merhaba” mesajını göster
- Bitir
Algoritmayı yazıldıktan sonra blok tabanlı programlama aracına geçilerek sahnedeki kukla seçilir. Ardından algoritmaya göre şu bloklar kodlama alanına sürükle-bırak yöntemiyle birleştirilir ve yeşil bayrağa tıklanır.
Kullanılan Bloklar:
- Olaylar: [Yeşil bayrak tıklandığında]
- Hareket: [x:0 y:0 konumuna git]
- Görünüm: [“Merhaba!” de]
Örnek Etkinlikler
Etkinlik 1: Kendini Tanıtan Karakter 🧍♂️
Senaryo: Karakter, 2 saniye boyunca “Merhaba ben Ali” desin ardından 2 saniye boyunca “Kodlamayı seviyorum!” desin ve her konuşmadan sonra kostüm değiştirsin. Ardından 1 saniyede sahnenin soluna doğru hareket etsin.
Algoritma:
- Başla
- “Merhaba ben Ali” desin
- 2 saniyede “Kodlamayı seviyorum!” desin
- 1 saniyede sahnenin soluna hareket etsin
- Bitir
Kullanılan Bloklar:
- Olaylar: [Yeşil bayrak tıklandığında]
- Görünüm: [“Adım Ali.” de]
- Görünüm: [“Kodlamayı seviyorum!” de]
- Hareket: [x:-100 y:0 konumuna git]
Etkinlik 2: Ses Çalan ve Sahneyi Değiştiren Karakter 🔊
Senaryo: Program, klavyeden boşluk tuşuna basıldığında çalışsın. Karakter, ilk sahnedeyken 2 saniye boyunca “Sana bir şarkı çalayım mı?” desin ve ardından bir şarkı çalmaya başladığında sahne ve karakter kostümü değişsin.
Kullanılan Dekor, Kukla ve Ses
- İlk olarak “Bir dekor seç” butonu ile sırasıyla “Witch House” ve “Spotlight” dekorlarını ekleyin.
- Ardından “Bir kukla seç” butonu ile “Cassy Dance” karakterini ekleyin.
- Çalacak müzik için “Sesler” sekmesinden “Bir ses seç” butonu ile ses arşivinden “Dance Magic” sesini ekleyin.
Algoritma:
- Başla
- Kostümü sıfırla (bir başlangıç kostümü belirle)
- Bir başlangıç dekoru belirle
- 2 sn boyunca “Sana bir şarkı çalayım mı?” de
- Sesi başlat
- Sahne dekorunu değiştir (2. sahneye geç)
- Kostümü değiştir
- Bitir
Kullanılan Bloklar:
- Olaylar: [Boşluk tuşuna basıldığında]
- Görünüm: [“cassy-a” kılığına geç]
- Görünüm: [“Witch House” dekoruna geç]
- Görünüm: [2 saniye boyunca “Sana bir şarkı çalayım mı?” de]
- Ses: [“Dance Magic” sesini başlat]
- Görünüm: [“Spotlight” dekoruna geç]
- Görünüm: [“sonraki kostüm]
💡 İpucu: Scratch’ ta hareket ve görünüm işlemlerini şarta bağlı olarak “kontrol” blokları yardımıyla sürekli veya belirli bir sayıda yaptırabiliriz. Bu işlemlere, “Doğrusal Mantık Yapısı” konusunun ardından “Karar Yapısı” ve “Döngü Yapısı” konularında detaylı değineceğiz.
Sıra Sende!
Aşağıdaki senaryolara göre bir algoritma oluşturun ve algoritmayı blok tabanlı programlama aracında uygulayın!
🐱 Senaryo 1: Kedi Oyunu
Bir kedi karakterin var. Bu karakter hem miyav sesi çıkararak kendini tanıtacak hem de yönünü sağa ve sola dönerek biraz hareket (30 adım-20 adım) edecek.
🎉 Senaryo 2: Doğum Günü Kutlaması
Arkadaşına doğum günü kutlaması hazırlıyorsun. Başlangıçta parti sahnesinde bulunan karakterin, “Doğum günün kutlu olsun!” desin ve bir parti müziği çalsın. Ardından kostüm değiştirerek dans etsin ve “Nice mutlu yıllara!” mesajı görünsün.
🚦 Senaryo 3: Trafik Işıkları Gösterimi
Bir karakter, yayalara trafik ışıklarının ne anlama geldiğini trafik lambası üzerinde anlatsın. Karakter, “Kırmızı ışıkta dur!” desin bu esnada durma işlemini anımsatacak bir ses çalsın. Ardından 2 saniye bekledikten sonra “Yeşil ışıkta geç!” desin ve bu esnada geçme işlemini anımsatacak bir ses çalsın. Son olarak “Trafik kurallarına uyalım.” diyerek konuşmayı bitirsin.
💡 İpucu: Trafik lambasını kukla veya dekor olarak “Çizim” ekranından kırmızı ve yeşil ışıkları belirgin olarak kendiniz çizebilirsiniz.
5.Sınıf BTY Tüm İçerikler 6.Sınıf BTY Tüm İçerikler
