Günümüzde her gün kullandığımız bilgisayarlar, aslında yalnızca iki rakamla çalışan son derece basit bir sistem üzerine kuruludur: 0 ve 1. Bu 0 ve 1’lerin her birine bit (Binary Digit) adı verilir. Bizler nasıl 0’dan 9’a on tane rakam kullanıyorsak bilgisayarlar da sadece 2 rakam kullanarak işlemlerini gerçekleştirir.
“Makine Dili” de denilen ve bilgisayarların temel dili olan bu ikili sayı sistemi (binary), tüm bilgiyi “açık” ve “kapalı” gibi iki farklı durumla temsil eder. Bu basit yapı, sayıların, resimlerin, hatta müziğin bile bilgisayar tarafından anlaşılmasını sağlar.
Aslında açık ve kapalı anlamına gelen 1 ve 0’ları çevremizdeki çoğu elektrikli cihazda yer alan açma-kapama düğmelerinde görebiliriz.
- 1: Elektrik sinyali var (açık).
- 0: Elektrik sinyali yok (kapalı).
Yani, bilgisayarın içinde milyonlarca küçük elektrik anahtarı (transistör) bulunur ve her anahtar ya 1 ya da 0 durumundadır. Böylece, bilgisayar tüm bilgiyi bu “dijital sinyaller” aracılığıyla işler.
ASCII Tablosu Nedir?
Onluk sayı sistemine göre değerlere “decimal”, ikili sayı sistemindeki değerlere “binary” adı verilir. Bilgisayara girilen her bir harf, rakam, sembol ve noktalama işaretinin onluk sistemde 0 ile 255 sayıları arasında değişen bir decimal karşılığı vardır. Her karakterin onluk sayı (decimal) sistemindeki karşılığı ASCII (American Standard Code for Information Interchange) yani Amerikan Standart Bilgi Değişim Kodu adı verilen bir tabloda belirtilir.
ASCII karakterleri, aslında bilgisayarın anlayabileceği ikili sayılarla saklanır. Örneğin, büyük “A” harfi ASCII tablosunda 65 sayısıyla tanımlıdır. Bilgisayar bu 65 sayısını ikili sistemde 01000001 olarak saklar. Her ASCII karakteri 7 veya 8 bitlik (7 ya da 8 adet 0 ve 1’den oluşan) bir ikili sayı dizisiyle ifade edilir. Eğer 7 bitlik bir değer karşılığı varsa bilgisayarın 8 bit formatına uygun olması için başına 0 değeri eklenir.
ASCII tabloya göre küçük “a” harfi 97 sayısıyla, büyük “B” harfi 66, küçük “b” harfi ise 98 sayısı ile ifade edilir. Ancak bu değerler bizim kullandığımız 10’luk sayı sistemine karşılık gelen sayılar olduğu için klavyeden bu harflere bastığımızda bilgisayar bu sayıları, kendisinin anlayacağı ikili sayı sistemine çevirerek işler.
Onluk sayı sistemindeki bir sayının ikilik sayı sistemindeki karşılığını bulmak için o sayıyı bölüm 0 olana kadar sürekli 2 ye böleriz. İşlemler bittikten sonra bölümden kalan sayılar sondan başa doğru sırayla yazılır ve ikili sayı sitemindeki karşılığı elde edilir. Eğer kalan sayılarla 7 bitlik bir değer elde ediliyorsa, bilgisayarın 8 bit formatına uygun olması için başına 0 değeri eklenir. Aşağıdaki görselde B harfinin binary karşılığının nasıl bulunduğunu inceleyebilirsiniz.
ASCII Tablosu Nasıl Kullanılır?
Bilgisayarlar, metin tabanlı bilgileri ASCII kodlarına dönüştürerek işler. Örneğin, “Chat” kelimesini yazdığımızda, bilgisayar bu kelimenin ASCII karşılıklarını bulur:
- C: 67 → 01000011
- h: 104 → 01101000
- a: 97 → 01100001
- t: 116 → 01110100
Bu sayede “Chat” kelimesi bilgisayarın hafızasında 01000011 01101000 01100001 01110100 şeklinde saklanır ve işlenir.
5. Bir Bilgisayar Nasıl “Hafıza” Yapar?
Bilgisayarın hafızası, birçok küçük anahtarın 1 veya 0 olarak durduğu bir alan gibidir. Her harf, her rakam, her noktala işareti ve sembol, kendilerine karşılık gelen 8 bitlik değer ile buna eşit olan 1 Byte’lık yer kaplar. Örneğin yukarıdaki “chat” kelimesi bilgisayar hafızasında 32 bit yani 4 byte yer kaplar. Bu sayede bilgisayar, verileri saklayıp hatırlayabilir. Örneğin; bir resim, bilgisayarın hafızasına kaydedildiğinde, her pikselin rengi 0 ve 1’lerden oluşan bir dizide saklanır.
Verilerin bilgisayarda nasıl kaydedildiğini daha iyi anlamak için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
